Výběr zápisů se vztahem ke Kutné Hoře
61
Quesitum fuit a dicto domino de Lipa: Ex quo Chutnensis sentencias et jura sua in Iglauia quererent, et ipsi domino regi vel ejus uicario pro emenda minori decem marcas sentenciarent, utrum non idem in Iglauia fieri deberet.
Sentencia diffinitiua.
Super quo sentenciatum fuit: quia Chutnenses, si hoc facerent, non jus sed malam conswetudinem in hoc seruarent, unde, cum mala conswetudo non pro lege sit tenenda sed tanquam corruptela extirpanda, dominus rex vel eius uicarius, quicumque secundum jus ciuitatis in judicio presideret, in emendis quibuslibet, que in priuilegiis jurium civitatis notantur, contentan tenetur, cum presertim in ipsis scribatur: pat ere legem, quam ipse tuleris.
79
Das ist kegen den Chutten getailt. Wer eynes mannes erb, der nicht in der stat ist, vur wil gepyten um also vil geldes, sam man czu aynem gericht ersten mag, der schal yn vor dem gericht in der wochen als beczeyt vurgepyeten, das genem, der das erb schol verantworten, das vurpot kunt und czu wissen mog weiden getan, und geschicht das nicht, so hat das vurpot nicht kraft.
93
Dy purger von den Chutten schryben her also. Fridel claget awf Heynrichen, das her ym seyn tochter vreueleich gemeylget hette an yrem magtum, vnd das wold her beweren mit erbern lewten, dy di warczeychen an seyner tochter vunden betten, das sy ires magtums an derselben stat vnd czu derselben czeit beraubet were, vnd vragt an eynem rechten urtail, gestunden ym des erber lewt, was seynes rechten vnd seyner tochter hyn czu Heynrich dorvm were.
Responsio.
Dowider antwurt Heynrich vnd sprach, des wer her vnschuldik , vnd seyn vnschuld wold her bewysen mit als vil erbern lewten, sam ym dy scheppen ertaylten, vnd lyes ym eyn vrteyl werden, ob her seyn recht und seyn echte nicht pas geweren mochte, den ym yman vberwinden mochte.
Sentencia difflnitiua.
Dorvber wart getailt. Volfur Fridel mit erbern lewten, dy di warczaichen an seyner tochter wunden hetten, sam her sich vormessen hyet [1], vnd gestunden ym dye, sam eyn recht were, Heynrich muste dye geczugen leyden.
Das ist auch geteilt hye czu den Chutten, das eyn man den andern oder eyn vraw eynen man vur notczog, das an eyner stat geschen ist, mit weyben nicht uberczugen mag oder uberwinden, wanne notczog eynen manne an seyn hochstes recht get das ist an seynen hals, vnd wanne man auch vmme sache, dy in eyner stat geschehen, mannes geczug wol gehaben mag.
Das Brünner Recht R. II. (188) schliesst ebenfalls Weiber im Allgemeinen vоn der Zeugenschaft aus: Vnd di mugen nicht geczeugen sein: czu dem ersten ein weip, durch ier unstetichait willen. Es lässt jedoch c. 506 Weiber als Zeugen zu: si examinan debet, utrum virgo sit deflorata. Das Prager Recht lässt sogar ausdrücklich Weiber als Zeugen über Nothzucht zu. R. I 88. R.-B: mag sie das beczeugen mit man, mit vrawen, di ir geschrey hогt haben. Ebenso das österr. Landrecht (v. Meiller S. 149) a. VI.: Welch fraw ain notnuft chlagt, mag si daz erziugen mit einem vnversprochen man, und mit einer unversprochen frawen etc. Ferner Rechtsbuch Ruprechts (§§ 134 und 435); Magdeburgerrecht (siehe Gaupp S. 222, § 13); Bairisches Landrecht § 56 ; Wiener-Neustädter St.-R. (v. Würth S. 80 c. LVII). Dagegen lassen die Stadtrechte von Wien vom 18. October 1221 (v. Meiller S. 102), dann vom 1. Juli 1244 (a. a. O. S. 134), von Haimburg (v. Meiller S. 142) nur Männer als Zeugen der Nothzucht zu. Es erscheint jedoch die Behauptung ungegründet, dass überhaupt die ältern Rechtsquellen aus dem 13. Jahrhundert die Weiber als Zeugen ausschliessen.
139
Frydel des Rollen vreunt von Prag der sprach an Hammann den pawr vnd Procop den richter czu den Chutten vm fumf vnd hundert schok, dy sy ym schuldig weren von des vorgenanten Rollen wegen seynes vreuntes vm eynen rechten anval, vnd mant sy mit eyner hantvesten versigelt mit des Perges ingsigel vnd mit yr aygen ingsigl, dor inne sy sich vorschriben haben verpunten vm das vorgenante gelt. Do wider antwurten sy, sy hetten demselben Rollen erbe gegeben vur das selb gelt. Des czugen sy sich an dy lanttavel, vnd prachten von dem lantschreyber eynen prief versigelt mit seynem insigel, dar in stund, wy Hammann und Procop dy vorgenanten erb verkauft hetten dem Rollen, vnd das were in dy lanttavel komen, auch czugen sy vur wy Fridel der Rolle nicht lang vur seynem tod awf dem Perg in volleme rat bekant hab, das yn Procop schon gewert hab vnd ym nicht mer schuldik sey. Des czoch her sich an des Perges puch, do es eyngeschriben was.
Sentencia diffinitiua.
Dor uber wart getailt, das der mit der hantvest versigelt mit des Perges insigel und mit irem aygen insigel pas gemanen mag, den sich dyse dowider mit der bekentnusse des lantschreybers vnd des Perges puch geweren mugen.
169
Chutnenses scripserunt. Es fugt sich czu eynen czeyten, das vnser mitpurger ayner vorkaufet seynen hof vnd seyn erbe genant Peczh gelegen im Cholner krays mit dem, das dorczu gehort mit namen mit XIIII huben akkers gepawtes vnd vngepawtes, des auch eyn tayl an holcz vm eyne genante svm geltes eynem andern vnsern mitpurger vnd seynen erben verkawfft was. Desselben akkers gehort czu demselben hofe VI huben vnd XII morgen akkers, vnd auch das holcz mit des holczes grunt. Der vberig akker ist getailt vnter dy pawren, do von sy schullen czinsen alle jar XXII schock grosser jeriges vnd ewiges czinses als czinses recht ist. Dor vber auch eyn pryef gemacht ist vnd vorsygelt mît vnserer gemayn grossen hangenden ingsygel, auch ist in vnsers Perges puch vorschryben, ob das wer, das der vorkaufer des egenanten erbs den kawfer mit der mas mer geweret denne XIIII huben akkers als vorbenant ist, das scholde ym derselbe kawfer beczalen vnd richten mit beraytem gelt also tewer, als sich ayn hube oder eyn morgen akkers in dem kavfe gepuret; wer aber das dem vorkaufer an der mase abginge, das schol her auch dem kaufer abslahen an der svmme geltes, dy sich gepurt, vor das obgenant erb vngehindert. Nu gewerecht der vorkaufer den kaufer mit der mas eyner halben huben vnd VI morgen akkers mer wenne XIIII huben ackers als es vorbenant ist. Do taylte wir an aynem rechten, das der kaufer dy selbe halbe hube vnd VI morgen akkers dem vorkaufer gelten scholde also tewer, als sich eyn ander halbe hub vnd VI morgen akkers gepurecht in dem ersten kaufe czu gelten czu den tagen, als es in vnsers Perges puch geschriben stet. Do danckten sy pede dem rechten. Nu trat dar der vorkaufer vnd seyn vorspreche an seynem worte vnd pat richter vnd scheppen an eyme rechten vrtayl czu der varen, ab man ym nicht auch pilleych scholde messen dy hofstat des egenanten hofes vnd dy hofstet der pawern vnd dy gemayne des obegenanten hofes vnd erbes, als vyl ym der czu seynem teyle mochte 170 gepuren vnd ym das gelten scholde ikleychen morgen als her sich gepurt in dem obgenanten kaufe. Do antworte der kaufer vnd sprach: her richter vnd scheppen, ich gelaub got euch vnd eym rechten wol, als yr den pryef mit ewrem sigel vnd dy abschrift aus des Perges puch gehort habt, das dorynne nicht stet kayn hofstat klayn noch gros, vnd her sy vor vorkawft hat den pawren czu besiezen czu hilf yrem czins vnd auch dy gemayn dy arm vnd reich angehort des selben dorfes czu nucz yrem vych, ich sey mit aym pilleychen rechten der mas vberhaben der egenanten hofes vnd hofstete vnd auch der gemayne, vn durf yr nicht gelten in kaynerlay weis, ader was darvm eyn recht sey. Do taylte wir an eyme rechte: noch dem als wir denselben pryef vnd vnsers Perges puch vorhort hatten vnd dor ynne von kayner hofstatt noch gemayn nichtesnicht geschriben stet, der kaufer war mit eyme rechten der mazze des egenanten hofes, als verre es dy mawer vurfangen hat, vnd der mas der hofstet vnd auch der gemayn pilleych vberhaben vnd schold yr nicht leyden, noch scholde sy ouch nicht gelten in kaynerlay weys. Do sprach des vorkaufers vorsprech: her richter, ich pit euch durch eynes rechten willen, das yr mir gunnet meynen fus czu seezen awf dy pank, das ward ym erlaubt. Do sprach der selb vorsprech: hye secz ich meynen vnvorrukten fus awf dy pank vnd wil eyn pesser vrtayl vinden vnd tayl an aynem rechten also: als der hof vnd auch der pawern hofstett gemacht seyn aus dem obgenanten erb vnd ackers grunt, den der vorkaufer vorkauft hat in alle dem rechten als her es gehabet hat vnd besessen mit pergen, mit hubeln, mit grunten, mit talen, mit wasserrunsen, so schol der kaufer pilleych dy mas leyden des egenanten hofes vnd der hofstett vnd auch dy mas der gemayn, als vil als des сzu dem oftgenauten hof vnd erb gehort, vnd wil man des yehen an meyn wort, so danck ich got vnd aym rechten; wil man des nicht, so scheub ichs an dy stat, do wir recht nemen vnd geben. Nu pit wir ewer erberkayt etc.
Sentencia diffinitiua.
Als wir clage vnd antwort gehort haben, so tayl wir das czu aynem rechten, das das vrteyl czu rechte gestraft ist, an allayne vm den hof Peczk, der da genant ist in deme kaufe, den darf man nicht messen, aber das ander, was des seynen vberik ist, es seye hofstette, gemayne, garten oder hubele, dy mak her alles wol lasen messen, wenn es in des Perges pryefe noch in des Perges puch nicht geschriben stet, das kayne hofstat noch gemayne nicht ausgenomen ist in deme kavfe.
182
Die von den Chutten schriben also. Es quam vor vns in den rat einer vnser mitpurger. Vnder ander klage sprach er, ym geschee gewalt von vnser eytgenossem eynem, der czu der czeit bei vns in dem rate nicht enwas. Do verpurgte wir yn, das er das beweisen solde. Das kunde er nicht getun. Dorumb biten wir ewch, das ir vns vnderweiset, was dorvmb eyn recht sey.
Als ir vns geschriben habt, wie ewer mitpurger gesprochen, eyner eytgenossen habe ym gewalt getan, vnd hat des nicht beweisen konnen, so sprech wir czu einem rechten, das der drei suntag nacheinander geen sal in die pfarrkirchen vnd, treten auff den predig stul vnd also sprechen: was ich auf den gerett habe, doran habe ich ym vnrecht getan oder habe vnrecht gerett als ein boser vnd sal sich drei stund in das maul slahen.
275
Nach Kuttenberg vom Jahr 1481.
Die Iglauer geben den Kuttenbergern, die sich seit jeher nach dem Iglauer Rechte gerichtet hätten und sich noch darnach richten, ein Transsumt gewisser aus der Handfeste König Wenzel's von Böhmen und Ottokars von Mähren genommener und mit den Privilegien Karl's, Sigismunde, Jost's vermehrter Artikel
My purgmistr a radda miesta Gichlawy oznamugem tiemto listem wssem, ze gsucz od slawne pamieti nayjasniessiech kralow a markgraby Morawskych panow nassich milostiwych mnohymi swobodami a priuilegemi a zwlasscze tiemito dolepsanymi priuilegiemi giemi sczedrze nadany a milostiwie obdarzeni, gichzto weypistento nynieyssie pocztiwym panom ssepmistrom a raddie na horach Chuttnach praw nassich vziwagiecziem kzadostie a potrzebnosti gich wydali gsme a dawame , kterehoz wzienie gest tato slowa: Wegmeno swate a nerozdielne trogicze sstiastnie. Amen etc. A my swrchupsani purg. a radda miesta G. na swiedomie a wieczi swrchupsanych kwierzienie peczet nassy miesczku dali gsme dobrownlnie prziloziti ktomuto listu. Anno etc.
MoCCCDoLXXXIo Sabbato post conuersionem Pauli.
Chutnensibns scriptum est.
Nos magister ciuium et consulatus ciuitatis Iglauiensis tenore presencium recognoscimus vniuersis, quod nostra in presencia quidam jurati ciues de Montibus Chutnis constituti existentes missi a senioribus suis de Montibus Chuttnis petentes nos debita cum instancia pro transsumpto quorumdam statutorum etarticulorum, ex priuilegiis et juribus nostre ciuitatis allegantes quasdam racionabiles causas, que pro nunc in predicta ciuitate eorum sunt exorte et in posterum grauius oriri possent, quibus se et communitatem ipsorum gubernare et tueri atque in futurum variis casibus obuiare ualerent. Nos vero attendentes huiusmodi peticionem fore iustam et racioni con sonani , et precipue quia ipsi ciues in Montibus Chuttnis semper vsi sunt juribus nostris participantes eisdem hucusque, id circo infra scripta statuta et articulos extractos ex priuilegiis et juribus autenticis a diuis principibus videlicet Wenco primo, Przimislao Ottokaro, Karolo, Sigismundo, Jodoco ceterisque regibus Boemie et marchionibus More nobis et nostre ciuitati nec non montanis vbique in regno Boemie constitutis alijsque ciuitatibus et opidis jura aput nos afferentibus et querentibus concessis et graciose donatis copiari, exemplari et transsumi mandauimus. Ipsis ¡taque exemplatis, copiatis et in formam transsumpti redactis postquam inüenimus cum originalibus in omnibus et per omnia concordare, huiusmodi transsumpto auctoritate juridica nobis in hac parte concessa decretum interposuimus et interponimus per presentes, decernentes eidem transsumpto standum, credendum et fidem plenariam adhibendum vbique locornm tamquam ipsis originalibus litteris et juribus nostre ciuitatis, quorum statutorum seu articulorum tenor per omnia sequitur et est talis: (Folgen die Artikel I. II. III. IV. der Handfeste. Sieh mein Werk : Deutsches Recht in Oesterreich S. 195 ff. Dann aus der Urkunde des Markgrafen Jodok vom Jahr 1392 S. 342 die Stelle: ubi quis fur vel incendiarius etc. bis fieri semper salva wörtlich.)
284
Nach Kuttenberg.
Gegen eine einfache Diebstahlsanklage schützt man sich durch den Eineid.
Sluzbu nassy naprzed wzkazugeme wzaczne oppatrnosti. Przitele a susede mily! jakoz ste knam poslali slowutneho Prokopa a Jakuba spoluprziesezne wasse a list peczeti miesta wasseho zapeczetieny, w niemz zaloba Hanusa na Mathusse pekarze a tehoz Mathusse odpor a odpowied y tudiez wedle toho nalez wassy oppatrnosti gsu popsany, yakoz se nak wtom liste ssirze zawiera, zadagieze, abychom wassy opatrnosti z prawa nasseho, kterehoz wy wziwate, a strana gedna ktomu se odwolala, wdali ortel etc. — mily przitelee ted wassy opatrnosti wypis tehoz listu peczeti nassy mieczku zapeczetieny potychz wassich spolaprzieseznych posielame wiedeti dawagicze, ze gsme zalobu, otpor y gine wssichny przeczinite prze spilnosti wazili a wedle roznieny praw nassich toto gsme za prawo y za nalez nassli, nalezame y za ortel wasse oppatrnosti wydawame, yakoz Hanuss prostu zalobu bez swiedomie y bez gistiny zaluge na Mathusse pekarze a winy gey zlodigstwiem, zeby vkradl synu geho CC s., a Mathuss toho gest weprzi prawiecz, ze tiem winen nenie, a Hannus chtie nan vrucziti, aby byl müczen a tazan, iakoz gest prawo etc., ze na Mathusse wedle polozonie te prze a zaloby müczenie dopussczeno byti tiem, czimz gy Hanuss winy, ma se Hanussowi przed prawem wassim zprawiti prziesahu dwa prsty poloze na krziez, tak iakoz gest prawo a prowedeli prziesahu, tehdy geho Hanuss ma vpokogi nechati; pakliby prziesahy vcziniti nechtiel aneb neprowedl tak yakoz gest prawo, tehdy Mathuss ostane winen.
305
Nach Kuttenberg.
Dem Sinne nach übereinstimmend mit 3.
Item dale pany mily, yakoz w swem psanie dotyczete opowiedagicz se, aczby se tomu dosti nestalo, ze bysste prawa dele nikoli wassemu odeprzieti nemohli pro ten dluh nassich k stawowanie, — pany mily, nepochybugem, ze znate, pokud prawo nasse y wasse kaze y take gina prawa, czo se stawowanie tkne pro dluhy, tak ze kazdy wierzitel w kteremzkoli prawie dluznika nebo rukogmi sweho krom freyunku dosiehnuti moze gey prawem obstawiti, ale gineho suseda zte osady miesto dluznika wedle prawa obstawiti nemoz, leczby prwe dluznika sweho prawem geho hlediel nebo obzalowal, a to prawo gemu odeprzelo od tehoz dluznika sprawedlnosti dopomoczi, tehdy wierzitel ten teprw by mohl gine susedy zte osady prawem hindrowati, a to proto, ze gemu prawa na dluznika nedopomohli a ginacze nicz. Protoz opatrnosti wassy werzime, ze takowych neobyczegnych stawek, kterez gsu proti wsselikym prawom, na susedy nasse dopussczeti neraczite, poniewadz sme hotowi a powolni od swych sused a poddanych kazdemu sprawedliwe vcziniti, ktozby toho hledal prawem nassim.
326
Ein Iglauer Urtheilsspruch.
Jemand hatte dadurch, dass sein Freund ihm im Vertrauen gemachte Mittheilungen über seine Vermögenszustände missbraucht hatte, einen grossen Schaden in seinem Gewerbe erlitten und dadurch seine Nahrungsquelle verloren. Seine Klage ist jedoch ohne Erfolg. Denn ein solcher „ungewisser, ungeordneter und zweifelhafter Schaden" brauche nicht ersetzt zu werden, indem Niemand seines Schadens oder Gewinnes sicher sei und für die Zukunft sicher sein könne. Ein Recht. Schadenersatz zu fordern, bestehe blos 1. rücksichtlich dessen, was man auf Nothrecht legt, wenn der erlittene Schaden und die gehabten Unkosten redlich bewährt und ausgewiesen werden, 2. der Erbschäden und 3. der gelobten Schäden.
Wenczl Haincz hat anklagt durch sein procurator also: Her richter vnd ersamen weysen herren! Da klagt gott vnd ewer weishaitt Wenczl 327 Haincz vber den Mathes Hodmaier. Es ist gescheen vor ainer czeit, das sie sein gerieten miteinander gen Chuttenberg, als ain nochpar mit ainem andern sol reiten, die da sein paide eines handtwerchs. Do sie sein komen gen Chuttenberg, ist Wenczl Haincz geseczt worden vmb ain schuld, die er dan ainem guten man ist schuldig worden. Ist czu km komen Mathes Hodmar yn die gefennknuss. Der Haincz hat sich vermaint, er kem czu jm, jm czu hulff oder czu nucz. Mathes Hodmar hatt gefragtt dem Hainczen, was sein vermugen sey ader was er hab; auff sulichs hatt jm der Haincz vertraut als seinem nochparen und seinem handwerch. Daselbi hatt jm der Haincz auffczachentt, was seiu vermugen sey. Dornach ist der Hodmar indem selben schreyben dorvon gerieten vnd hat seinem versprechen kainem genugen thun, das er dem Hainczen wol heraws helffen, sunder allein yn dieser statt hatt er dasselbig geoffennbartt vnd ist hingegangenn czum Sybenbeyber vnd hatt yn heyssen verbietten auff das schreybenn, das er aws dem perk gefurt hatt, vnd hatt sich des geriemt gegen dem Sybenbeyber, wie er das mit listikait vnd mit beschaydikait aws dem Hainczen gepracht hatt das, das der Sybenbeyber Mathes Hodmaier vnder awgen geredt hatt vor allen dreyen ratten. Das klagt er got vnd ewch her richter vnd ersamen weysen herren, dorumb jm sein werchstatt vnd all sein narung czuerstert ist worden, vnd vmb sein vertrawn durch yn ist geprachtt worden. Dorumb verhafft sich der Haincz awff ewer trew statrecht, nochdem der Haincz hatt ein schreiben pracht vom Chuttenberg, das dann inhelt, das der Haincz dem Mathes Hodmar ein sumb gelts schuldig sey, auff sulichs ersamen weisen herren, das sich der Mathes Hodmar hat verpflicht, yn drew stuk vor ewer weishait. Das selbig seczt der Haincz ewer weishaitt haym vnd begert vnd bitt lawter durch gottes willen seyn schaden dorlegung verfeyern spot, vnd hofft dorumb czu ewern trewenn statrechten, das es ab got wil, erkennt werde durch ewern trew statrecht, das Mathes Hodmar jm das schuldig sey czu beczalen noch ewrem statrechten.
Dorauff ist die antwartt des Mathes Hodmars durch seinen procurator: her richter vnd ersamen weisen herrn ! es hatt sich begeben vor ainer verschienen czeitt, das Mathes Hodmar yn Chuttenberg gerieten ist, vnd ander from lewt mit jm. Da er yn Chuttenberg komen ist, also ist er czum tysch gesessen, vnd ander from lewt neben jm, vnd an dem tysch ist gesessen ein priester mit namen her Jocub, der selbig hat gegen dem Eysnar an dem tisch geredt: lieben freundt, ir welt nu ffertig sein vnd welt haym cziehen. So syczt ewer nochpar ainer yn vanknus hie, es wer nicht erberlich, das es haym czogett vnd liest yn hie, nochdem so vil fromer lewt hie sein, es wer ew nicht nochperlich. Dorczu redt der Eysnar: her Jocub, ir wist nicht do rumb vnd verstet es auch nicht, wen der geltschulder ist vil, wen der schuld wer schok XXX, XL oder LX, villeicht nem ich mich dorumb an, ich vnd ander from lewt. Also, so bin ich ein armer knecht, das ich des nicht vermag, vnd bin fromen lewten auch schuldig, vnd hat czaigt auff den Mathes Hodmar, dem sei er auch schuldig. Dorczu redet Mathes Hodmar: er ist mir ya ein gutte sumb gelds schuldig, vnd hat jn czu all warczaichen mit 328 ainem messer auff den arm geslogen. Vber sulichs hat Wenczl Hancz noch dem Hodmar yn gefenknus geschikt vnd wolt jm czu erchennen geben, was sein vermögen wer, damit Sybenbeyber beczalt wurd, vnd hat dasselbig mit seiner haut ausgeschrieben vnd hat es geben seinem brnder. Als sein bruder ist herkomen, so hat er die czedl genomen vnd czu dem richter getrogen, vnd als der Wencz Hancz ist seinem bruder dem Jocub sein vatterlichen erbtail schuldig worden, den hatt er verpotten her richter vnd jr ersamen vorsichtigen weisen herren. Als der Haincz redt, wie er jn vmb sein vertrawn pracht hab, mag ewer weisheit woll versten, das er czu Chuttenperg vor yn gefenknus gesessen sey vnd sich selbs vmb sein vertrawnn pracht hatt; nu mag ewer weishaitt wol versten, ab er jn pillich furgenomen hatt ader nicht, kan Wenczl Haincz sulichs weysen, als er sichs dann selber verrufft hat; weyst er sulichs noch ewern trewen statrechten , so wil er jm dorumb stille sten vnd flewcht auff das, auff ewer weishait vnd auff ewer trewe statrechten vnd rufft an got vnd an ewre trewe statrechten vnd bitt euch durch gottes willen, das jr jm das widerfaren lasset.
Sentencia diffinitiua.
Als wir des Wenczl Hanczen klage vernomen haben, dorin er den Mathes Hodmar beschuldigt, wie er jm jn seiner gefenknus, so er im pergk gefangen gesessen ist, sein vermugen vertrawt vnd er das selbig alhie yn der stat weyt vnd prayt geoffenwartt hat, dodurch jm sein werchstatt vnd al sein narung ist czustert, auch vmb sein vertrawn ist pracht worden, dabey wie der Mathes Hodmar vor vnser sich verflicht hat yn drew stuk, dorauff der Hancz von Chuttenpergk ein schreyben pracht hatt, das selbig alles Wenczl Hancz seczt czu dem rechten vnd hofft, das ym der Mathes Hodmar seine scheden vnd verfeyern schuldig sey czu beczalen noch vnserm statrechten vnd bitt doruber ym recht czu sprechen.
Auch desgeleychen die anttwortt des Mathes Hodmars, dorin er begreyffet, wie der Wencz Hancz czu Chuttenpergk vor jn gefenknus gesessen ist vnd sich selbs vmb sein vertrawn pracht hatt vnd nicht er jn. Kan aber Wenczl Haucz sulichs weisen, als dann er sich selbs verrufftt, auff das schreiben, so er von Chuttenperg pracht hatt, vnd ist noch dem statrechten genugsam, so wil er ym dorumb stille sten vnd seczt das weyt auff vnser statrechten, begerund auch jm doruber recht widerfaren lassen, mit mer in haltt klag vnd anttwortt hab wir czu gutter mas vernomen, vnd euch doruber fur ain rechtspruch tailen, das wir kainen sulichen vngewissen, vngeordenten vnd czweyfflhafftigen schaden, als der Wenczl Hancz yn seiner anklag vermeldet, noch vnsernn statrechten vrtailen, wan niemancz seines schadens oder seines gewiens ist gewis vnd sicher mag sein czukunfftiglich. Sunder was ainer auff notrecht legt, die da recht vnd redlich bewert vnd awsgeweyst werden, die selben scheden ist man pflichtig czu beczalen, auch eribscheden vnd gelobte schedenn, so dieselben bewert werden noch vnserm statrechten, die sullen auch beczalt werden.
Item weyter, als der Wenczl Hancz yagt auff sein schreyben, so er von 329 Chuttenperg uber den Hodmar pracht hatt vnd fleucht dorumb czu vnserm rechten, desgeleichen der Hodmar, tail wir euch czu ainem rechten, das die selbig czewgenus nicht genugsam ist noch vnserm statrechten.
346
Nach Collin. 1529.
Ein Colliner hatte einen Kuttenberger Bürger wegen einer Schuldforderung, die er an die Stadt Kuttenberg hatte, arrestirt. Die Kuttenberger verlangten die Auf347hebung der Arrestation, weil die Schuld von einem freien Hofe herrühre, der in die Landtafel eingetragen sei, daher könne in dieser Angelegenheit nicht nach dem Stadt rechte, sondern nur nach dem Landrechte entschieden werden. Die Entscheidung der Colliner, welche die Aufhebung verweigerten, weil es sich hier um eine bestimmte Schuld, nicht um den Hof handle, wird von dem Jglauer Obergerichte bestätiget.
Purgmistr a radda miesta Colina noweho nad Labem. Wzacznee a slowutnee pocztiwosti panuom purgmistru a raddie miesta Gihlawy panuom nam przizniwym sluzbu swu wzkazugem. Wzacznee a slowutnee pocztiwosti pani nam przizniwy! Wassymtem zdrawy y gineho zpuosobu dobreho przegem yako panuom nam przizniwym. Wassymtem oznamugem, zie wiec przie prawie nassem takowa gest sie zbiehla, kterauzto wassymtem wtomto listu nassem porzadnie sepsanau slowo od slowa, jakz sie gest przy prawie dala, odsylame. Wtee przy mezi Ondraczkem sluzebnykem vrozeneho pana Woldrzicha Parzyzku a na Sugdole puowodem s gednee a wzacznee pocztiwosti pany ssephmistry a raddau na horach Chuthnach z strany druhe. Ondraczek skrz przitele sweho vrozeneho pana Petra Weltrubskeho z Weltrub dal mluwiti takto. Jakoz tento Ondraczek ziadal gest, abysste gemu raczili stawünku przyti a dopustiti na pany Horniky, a ze oznamowal, ze toho zwssetecznosti necziny, nez ze gest byl niekdy sluzebnykem v Matiege Waydielka Waugiezdczy, kdyz gsu sie pani Horniczy po smrti tehoz Matiege Waydielka w dwuor geho vwazali, tu gsu obeslali wierzitele geho Matiege Waydielka a slysseli, kto yaky dluhy gmiel, tu gsu slisseli, y ted Ondraczka, a bylo geho dluhu XXIII ss. gr. czeskych. Vznawsse geho dluh sprawedliwy dali mu na ten dluh VIII ss. gr. czych a pozuostali gemu XV ss. gr. czch, a kdyz gemu placze byti nechtieli. Zty przicziny gsem ted pana Jana Kotnyczka od Ногy na mystie geho Ondraczka a s powolenym geho obstawil, zada wtom za opatrzeny podle prawa — Proti tomu pani wyslany od panuow Hornykuow zadali za obstawunck, aby przeczten byl, kterak a nayakey zpuosob gest vczinien, kteryz wtato slowa gest. Pan Petr Weltrubsky z Weltrub obstawil Jana Kotnycka od Ногy na mystie Wondraczka pro XV ss. gr. czch dluhu, kteryz gemu Ondraczek na panych Horniczych, a stawny ktomu a vruczil, ze prawie stawuge rukogmie zanieho vrozeny pan Waczslaw Popel z Wescze pod XXX ss. gr. czch. Item Jan Kotnyczek gse wyruczil na postaweny do dwu nediel rukogmie zanieho Linharth Czerwenka krayczy pod XV ss. gr. czech. Dalo se w patek po bozym krztieny. Leta etc. XXIXo.
Poczteny toho obstawunku mluwili pani Horniczy, ze w obstawunku stogy, ze pro XV ss. gr czeych obstawil, a w zalobie stogy, ze slauzil Waugiezdczy a dwuor Augezdeg gest swobodnay a statek pozemskay dczkami zemskym zapsaney, a oni ze prozemskau statek a grunthy zemske obstawugy, zty przycziny ten stawunk gest neporzadney, ziadagicz, aby zdwizen byl, a take ze pani Horniczy toho dworu a grunth nedrzy po Waydielkowi nez od ginych trhem kaupeney yakozto od pana Jana Zateczskeho a pana Jaroslawa Konarowskeho, ktereyzto oni wayprosau od krale ge mti sobie dauay gimeli a potom y saudem zemskaym gey obdrzeli, a pani Horniczy ze gsu gey trhem odny kaupili, a gey dezkami zemskaymi zezapsanay magy, a 348 miestskemu prawu ze saudy pozemskee nenalezegy a zase zemskemu prawu miestskee saudy, ztiech przyczin zadagicz, aby mysto tomu stawunku dawano nebylo, a aby zwidzen byl, ze gest neporzadnay. Zase proti tomu pan Petr Weltrubsky od Ondraczku mluwil, ze prawem staneym a swym netbanstwym oten dwur gsau przissli a ne saudem. Wssak tu niez kvgmie geho sprawedliwosti neny. A take odpyragili, ze gsu nezaplatiti gineym wierziteluom po smrti tehoz Waydielka, y sed gemu Ondraczkowi at to oznamy neztahugicz na giny prawo, neb ten dwuorby gim prawem wymat byl, toho gsem neslyssal, a take zeby swobodnay byl toho bychom stiezken gesstie neukazali, ze neboztyk Waydielek panuom Hornykom poplatky platil, a take ze gsau to przipsali Waydeli gim ten dwuor zase wrucze, zie gim placze byti chtiegy, a ze stawunk neny pro dwuor ani pro grunth pozemskay a swobodnay nez pro XV ss. gr. czch sluzby mzdy niekdy zasluzenee, ted tomuto Ondraczkowi Opiet ktomu pani Horniczy mluwili, by gmieli kte zalobie odpowiedati, ze sie gym to vcziniti newidy z prziczyu oznamenych a take zebyse wywedli z prawy tee, kterau dczkami zemskaymi zapsanau magy. Tu gest gym zprawa nalazeno. Poniewadz z gmenowity wiezy pani Horniczy gsau obstaweni yakozto z dluhu XV ss. gr. czbh, aby pani Horniczy tee zalobie odpowydali. Tu pani Horniczy mluwili, ze otom od swych starssych poruczeny nemagy, budeli gym nalezeno, aby zalobie odpowydali, aby toho neuczinil, aby sie k wyssymu prawu odwolali, a ze se k wyssymu prawu wte wieczy odwolawame nadiegycze, gse ze ginaczeyssi nalez nato vczinien od wyssyho prawa bude, a czoz gest wtom prawa wssemu tomu obwyknuti chczem, y nato zadost gegych gest gim panuom Hornikuom toho przyno. Item pani Horniczy mluwili, ze lidee rityrzssty prawu zemskemu nalezegyczy, czoz pod ssos drzy, ztoho powinni gsau przed prawem miestskym odpowiedati; a czoz pozemskyho gest, ze to prawu zemskemu nalezy. Actum ff. VI. die Agathe virginis. Anno domini 1529.
Sentencia desuper.
Purgmistr a radda miesta Gihlawy mudryma opatrnym panuom purgmistru a raddie miesta Kolina noweho nad Labem prziatelom nassym milym sluzbu swu wzkazugem. Mudrzy a opatrny pani przatelee nassi mily, zdrawi y gineho zpuosobu dobreho teez wam przegem. Psani wassiemu czoz sie Ondraczka sluzebnyka vrozeneho pana Woldrzicha Parzyrzka z Parzyrzku s gednee a panuow ssephmistruow raddy y wssy obczy nahorach Cuthnach s strany druhe pro obstawku y ortele wam wypowiedieho dotycze nam vcziniemu, s rozumieli sme, kdezto wsseczko spilnosti rozwaziwsse to vznawame: poniewadz pani Horniczy gynym sie nezawrhli nez statkem pozemskym, ze gste od narczeny dluh prawie ortelowani. Datum sabato post Gregorii pape. Anno domini MoVcXXIXo.
ZDROJ: Tomaschek, J. A. (1868). Der Oberhof Iglau in Mähren und seine Schöffensprüche aus dem XIII. bis XVI. Jahrhundert: aus mehreren Handschriften herausgegeben und erläutert. Rakousko: Wagner.
Dostupné na https://www.google.cz/books/edition/Der_Oberhof_Iglau_in_Mähren_und_seine_S/4qiEAAAAIAAJ?hl=cs&gbpv=0
A. heyt. ↩︎